ความหมายและที่มาของสำนวน
“ขี่หลังเสือแล้วลงยาก”
สำนวน “ขี่หลังเสือแล้วลงยาก” เป็นสำนวนไทยที่ขยายความมาจาก “ขี่หลังเสือ” โดยเน้นย้ำถึงความยากลำบากในการถอนตัวออกจากสถานการณ์ที่อันตรายและควบคุมได้ยาก
ความหมายโดยละเอียด:
- ขี่หลังเสือ: หมายถึง การเข้าไปเกี่ยวข้องกับสถานการณ์ที่เสี่ยงอันตรายและควบคุมได้ยาก เปรียบเสมือนการขึ้นไปอยู่บนหลังเสือ ซึ่งเป็นสัตว์ที่ดุร้ายและมีพละกำลังมาก
- แล้วลงยาก: หมายถึง เมื่อเข้าไปอยู่ในสถานการณ์นั้นแล้ว การถอนตัวหรือออกมาจากสถานการณ์นั้นเป็นเรื่องยาก หรืออาจเป็นไปไม่ได้โดยง่าย หรืออาจต้องเผชิญกับอันตรายหากพยายามที่จะออกมา
เมื่อรวมกันเป็น “ขี่หลังเสือแล้วลงยาก” จึงหมายถึง การเข้าไปอยู่ในสถานการณ์ที่อันตรายและยากที่จะควบคุม เมื่อเข้าไปแล้วก็ยากที่จะออกมาโดยปลอดภัย หรืออาจต้องเผชิญกับผลกระทบที่รุนแรงหากพยายามที่จะถอนตัวออกมา
ความแตกต่างจาก “ขี่หลังเสือ”:
สำนวน “ขี่หลังเสือ” เน้นที่ความอันตรายและความยากในการควบคุมสถานการณ์ แต่ “ขี่หลังเสือแล้วลงยาก” เน้นย้ำไปที่ความยากลำบากในการถอนตัวออกจากสถานการณ์นั้น ซึ่งอาจเป็นเพราะ:
- มีพันธะหรือข้อผูกมัด: เช่น การลงทุนในธุรกิจที่เสี่ยง เมื่อลงทุนไปแล้วก็ยากที่จะถอนตัวออกมาได้ง่ายๆ เพราะอาจสูญเสียเงินลงทุนทั้งหมด
- มีผลประโยชน์เข้ามาเกี่ยวข้อง: เช่น การเข้าไปมีส่วนร่วมในวงจรธุรกิจสีเทา เมื่อเข้าไปแล้วก็ยากที่จะถอนตัว เพราะอาจได้รับผลกระทบจากกลุ่มอิทธิพล
- สถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป: เช่น การเข้าไปอยู่ในสถานการณ์ความขัดแย้ง เมื่อเข้าไปแล้ว สถานการณ์อาจเลวร้ายลง ทำให้การถอนตัวยากขึ้น
- เสียหน้าหรือเสียเกียรติ: เช่น การให้คำมั่นสัญญาต่อสาธารณะ เมื่อทำไปแล้วการยกเลิกหรือเปลี่ยนแปลงอาจทำให้เสียความน่าเชื่อถือ
ที่มาของสำนวน:
ที่มาของสำนวนนี้เช่นเดียวกับ “ขี่หลังเสือ” สันนิษฐานว่ามาจากการสังเกตพฤติกรรมของเสือ ซึ่งเป็นสัตว์ป่าที่ดุร้าย การอยู่บนหลังเสือก็อันตรายอยู่แล้ว การพยายามลงจากหลังเสือก็ยิ่งอันตรายมากขึ้น เพราะเสืออาจทำร้ายได้ สำนวนนี้จึงถูกนำมาใช้เพื่อเปรียบเทียบกับสถานการณ์ที่ยากลำบากและอันตราย และเน้นย้ำถึงความยากในการถอนตัว
ตัวอย่างการใช้สำนวน:
- “เมื่อเข้าไปเซ็นสัญญาค้ำประกันให้เพื่อนแล้ว ก็เหมือนขี่หลังเสือแล้วลงยาก ถ้าเพื่อนไม่จ่ายหนี้ เราก็ต้องเดือดร้อน”
- “การเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติดก็เหมือนขี่หลังเสือแล้วลงยาก ชีวิตมีแต่จะตกต่ำลงเรื่อยๆ”
- “รัฐบาลตัดสินใจดำเนินนโยบายนี้ไปแล้ว ตอนนี้เหมือนขี่หลังเสือแล้วลงยาก จะยกเลิกก็กลัวเสียคะแนนนิยม”
สำนวนที่มีความหมายใกล้เคียง:
- ติดกับ: หมายถึง ติดอยู่ในสถานการณ์ที่ยากที่จะหลุดพ้น
- เข้าเนื้อ: หมายถึง ได้รับผลกระทบหรือความเสียหายจากสิ่งที่เข้าไปเกี่ยวข้อง
- ตกกระไดพลอยโจน: หมายถึง การเข้าไปเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์หรือสถานการณ์ที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้ตั้งใจ และต้องจำใจดำเนินต่อไป
สำนวน “ขี่หลังเสือแล้วลงยาก” เป็นการเปรียบเทียบที่ชัดเจนและเน้นย้ำถึงความยากลำบากในการถอนตัวออกจากสถานการณ์ที่อันตราย ทำให้ผู้ฟังเข้าใจถึงความเสี่ยงและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นได้เป็นอย่างดี
