ความหมายและที่มาของสำนวน
“กินบุญเก่า”
สำนวน “กินบุญเก่า” หมายถึง การอาศัยบุญหรือผลงานที่ดีที่เคยทำไว้ในอดีตมาค้ำจุนในปัจจุบัน โดยไม่จำเป็นต้องสร้างผลงานใหม่หรือทำอะไรเพิ่มเติม พูดง่ายๆ คือ ใช้ประโยชน์จากสิ่งที่เคยทำไว้ในอดีตเพื่อดำรงชีวิตหรือคงสถานะในปัจจุบัน
ที่มา ของสำนวนนี้สันนิษฐานว่ามาจากความเชื่อเรื่อง บุญกรรม ในพุทธศาสนา ซึ่งเชื่อว่าการทำความดีจะส่งผลให้ได้รับสิ่งดีๆ ตอบแทนในอนาคต บุญที่สั่งสมไว้เปรียบเสมือนเงินทุนที่สามารถนำมาใช้ได้ในภายหลัง
อุปมาอุปไมย ของสำนวนนี้มักเปรียบกับคนที่เคยมีตำแหน่งใหญ่โตหรือเคยร่ำรวย แต่ในปัจจุบันไม่ได้ทำงานหรือไม่ได้มีรายได้แล้ว แต่ก็ยังคงดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างสุขสบายเพราะอาศัยชื่อเสียง บารมี หรือทรัพย์สมบัติที่เคยสะสมไว้ในอดีต
ตัวอย่างการใช้
- “นักการเมืองคนนี้ตกอับแล้ว แต่ก็ยัง กินบุญเก่า จากชื่อเสียงสมัยก่อนอยู่”
- “ตระกูลนี้เคยร่ำรวยมาก่อน ถึงตอนนี้จะไม่ได้ร่ำรวยเท่าเดิม แต่ก็ยัง กินบุญเก่า จากทรัพย์สมบัติที่บรรพบุรุษสร้างไว้”
- “นักร้องคนนี้ถึงจะไม่มีเพลงฮิตใหม่ๆ แล้ว แต่ก็ยัง กินบุญเก่า จากฐานแฟนคลับที่เหนียวแน่น”
ความหมายแฝง
สำนวน “กินบุญเก่า” มักมีความหมายแฝงในเชิงลบเล็กน้อย โดยอาจจะสื่อถึงความ:
- ไม่พัฒนา: บุคคลนั้นๆ ไม่ได้พัฒนาตนเองหรือสร้างผลงานใหม่ๆ เพิ่มเติม
- พึ่งพาอดีต: บุคคลนั้นๆ ยึดติดกับความสำเร็จในอดีตมากเกินไป ไม่ยอมก้าวไปข้างหน้า
- อาจหมดลงได้: บุญเก่าหรือผลงานเก่าเปรียบเสมือนเงินทุนที่ใช้ไปเรื่อยๆ ย่อมมีวันหมด หากไม่สร้างใหม่เพิ่มก็อาจจะลำบากในอนาคต
สรุป
“กินบุญเก่า” เป็นสำนวนไทยที่มีความหมายลึกซึ้ง สะท้อนถึงความเชื่อและค่านิยมในสังคมไทยเกี่ยวกับบุญกรรมและความสำคัญของการสร้างผลงานใหม่ๆ เพื่อความมั่นคงในอนาคต แม้จะมีความหมายแฝงในเชิงลบอยู่บ้าง แต่ก็เป็นสำนวนที่ใช้กันอย่างแพร่หลายเพื่ออธิบายถึงสถานการณ์ที่บุคคลหนึ่งใช้ประโยชน์จากสิ่งที่เคยทำไว้ในอดีตเพื่อดำรงชีวิตหรือคงสถานะในปัจจุบัน
