ความหมายของสำนวน “บนข้าวผี ตีข้าวพระ”
สำนวน “บนข้าวผี ตีข้าวพระ” มีความหมายว่า การบนบานสิ่งศักดิ์สิทธิ์ด้วยของที่ไม่ได้คุณภาพ หรือการทำดีต่อหน้าผู้มีอำนาจ แต่ลับหลังกลับกระทำในสิ่งที่ไม่ดี เปรียบเสมือนการนำข้าวที่เหลือเดนหรือคุณภาพไม่ดีไปเซ่นไหว้ผี แต่ตีฆ้องร้องป่าวประโคมข่าวใหญ่โตเวลาถวายข้าวพระ ซึ่งเป็นการกระทำที่ไม่เหมาะสมและไม่จริงใจ
สำนวนนี้มักใช้ในสถานการณ์ต่อไปนี้:
- การติดสินบน: เสนอของกำนัลที่ด้อยค่าหรือไม่เหมาะสมกับตำแหน่งหน้าที่หรืออำนาจของผู้รับ
- การประจบสอพลอ: ทำดีเฉพาะต่อหน้าเพื่อหวังผลประโยชน์ แต่ลับหลังกลับนินทาหรือกระทำในสิ่งตรงกันข้าม
- การทำบุญเอาหน้า: ทำบุญด้วยทรัพย์เพียงเล็กน้อย แต่ป่าวประกาศให้คนรู้ทั่ว เพื่อหวังชื่อเสียง
- การกระทำที่กลับกลอก: แสดงออกภายนอกว่าดี แต่ภายในกลับตรงกันข้าม
ที่มาของสำนวน:
สำนวนนี้มาจากความเชื่อและประเพณีไทยที่เกี่ยวข้องกับการเซ่นไหว้ผีและพระ การเซ่นไหว้ผีมักใช้ของที่เหลือเดนหรือของที่คุณภาพไม่ดี ในขณะที่การถวายข้าวพระจะต้องใช้ข้าวที่หุงสุกใหม่ สะอาด และประณีต การตีฆ้องตีกลองเป็นการประกาศให้รู้ทั่วกันถึงการทำบุญใหญ่
ตัวอย่างการใช้:
- “เขาชอบเอาของเหลือไปบริจาคให้คนยากไร้ แล้วถ่ายรูปลงโซเชียล แบบนี้มันบนข้าวผี ตีข้าวพระชัดๆ”
- “ต่อหน้าเจ้านายก็ทำเป็นขยันขันแข็ง แต่ลับหลังก็นั่งเล่นเกม แบบนี้มันบนข้าวผี ตีข้าวพระ”
- “นักการเมืองคนนั้นชอบบริจาคเงินให้วัดเพียงเล็กน้อย แต่ก็จ้างนักข่าวมาทำข่าวใหญ่โต นี่มันพวกบนข้าวผี ตีข้าวพระ”
คำที่เกี่ยวข้อง:
- หน้าไหว้หลังหลอก: ต่อหน้าทำเป็นดี แต่ลับหลังกลับตรงกันข้าม
- ปากปราศรัย น้ำใจเชือดคอ: พูดจาดีมีเมตตา แต่การกระทำโหดร้าย
- สร้างภาพ: พยายามทำให้ผู้อื่นเห็นว่าตนเองเป็นคนดี แต่ความจริงแล้วไม่ใช่
- มือถือสาก ปากถือศีล: ปากพูดธรรมะ แต่การกระทำตรงกันข้าม
ความหมายแฝง:
สำนวนนี้สะท้อนให้เห็นถึงความไม่จริงใจ การเสแสร้ง และการกระทำที่หวังผลประโยชน์ส่วนตน โดยไม่คำนึงถึงความถูกต้องเหมาะสม
สรุป:
“บนข้าวผี ตีข้าวพระ” เป็นสำนวนไทยที่มีความหมายเชิงตำหนิการกระทำที่ไม่จริงใจ กลับกลอก และหวังผลประโยชน์ โดยใช้การเปรียบเทียบกับการเซ่นไหว้ผีและพระที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน
