ความหมายของสำนวน “ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ”
สำนวน “ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ” เป็นสำนวนไทยที่มีความหมายเชิงเปรียบเทียบ หมายถึง การทำการสิ่งใด ถ้ากลัวหมดเปลือง หรือตระหนี่ถี่เหนียวจนเกินไป ก็จะไม่ได้รับผลสำเร็จที่ดี หรือไม่ได้ผลตอบแทนที่คุ้มค่า
ความหมายโดยละเอียด:
- ทำนาออมกล้า: การทำนาคือการปลูกข้าว ซึ่งต้องใช้ต้นกล้าจำนวนหนึ่งในการปักดำลงในนา หาก “ออมกล้า” หมายถึงการใช้ต้นกล้าน้อยเกินไป ทำให้ต้นข้าวขึ้นห่าง ไม่ได้ผลผลิตเต็มที่
- ทำปลาออมเกลือ: การถนอมอาหารด้วยการใช้เกลือ เช่น การทำปลาเค็ม ต้องใช้เกลือในปริมาณที่เหมาะสม หาก “ออมเกลือ” คือใช้เกลือน้อยเกินไป ปลาจะไม่เค็ม ไม่สามารถเก็บรักษาไว้ได้นาน และอาจเน่าเสีย
เมื่อนำมารวมกันเป็นสำนวน “ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ” จึงหมายถึง:
การทำการใดๆ ถ้ากลัวหมดเปลือง ตระหนี่ถี่เหนียวมากเกินไป ก็จะไม่ได้รับผลสำเร็จที่ดี หรือไม่ได้ผลตอบแทนที่คุ้มค่า ควรลงทุนลงแรงให้เหมาะสมเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดี
ที่มาของสำนวน:
สำนวนนี้มาจากวิถีชีวิตเกษตรกรรมของคนไทยในสมัยก่อน ที่ต้องพึ่งพาการทำนาและหาปลาเป็นหลัก การทำนาต้องใช้ต้นกล้าในปริมาณที่เหมาะสมเพื่อให้ได้ผลผลิตที่ดี การถนอมอาหารโดยใช้เกลือก็ต้องใช้ในปริมาณที่พอเหมาะเพื่อให้สามารถเก็บรักษาอาหารไว้ได้นาน การ “ออม” หรือการประหยัดมากเกินไปจึงส่งผลเสียต่อผลผลิต
ตัวอย่างการใช้สำนวน:
- “ถ้าเรา ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ กับการลงทุนในครั้งนี้ เราก็คงไม่ได้กำไรมากเท่าที่ควร” (หมายถึง ถ้าเราลงทุนน้อยเกินไป เราก็จะไม่ได้รับผลกำไรมากเท่าที่ควร)
- “การที่เขาไม่ยอมลงทุนกับการพัฒนาบุคลากร ก็เหมือน ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ สุดท้ายบริษัทก็ไม่ก้าวหน้า” (หมายถึง การที่เขาไม่ลงทุนกับการพัฒนาบุคลากร ทำให้บริษัทไม่พัฒนา)
- “อย่า ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ กับเรื่องการศึกษาของลูก ต้องลงทุนให้เต็มที่เพื่อให้เขาได้มีการศึกษาที่ดี” (หมายถึง ต้องลงทุนกับการศึกษาของลูกให้เต็มที่ อย่าตระหนี่ถี่เหนียว)
ความหมายโดยนัย:
นอกจากความหมายตรงตัวแล้ว สำนวน “ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ” ยังมีความหมายโดยนัยถึง:
- การลงทุนที่คุ้มค่า: การลงทุนลงแรงที่เหมาะสมเพื่อให้ได้ผลตอบแทนที่ดี
- ความพอดี: การทำอะไรแต่พอดี ไม่มากหรือน้อยจนเกินไป
- การมองการณ์ไกล: การลงทุนในวันนี้เพื่อผลประโยชน์ในวันหน้า
คำคมที่เกี่ยวข้อง:
- “เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียง่าย” เป็นคำคมที่มีความหมายใกล้เคียงกัน คือ ถ้ากลัวเสียเงินเล็กน้อย ก็อาจต้องเสียเงินจำนวนมากในภายหลัง
สรุป:
สำนวน “ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ” สอนให้เราเข้าใจว่าการทำอะไรก็ตาม ควรลงทุนลงแรงให้เหมาะสม ไม่ตระหนี่ถี่เหนียวจนเกินไป เพื่อให้ได้รับผลสำเร็จที่ดีและคุ้มค่า การเข้าใจความหมายของสำนวนนี้จะช่วยให้เราใช้ภาษาไทยได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมกับสถานการณ์
