“พฤษภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง
โททนต์เสน่งคง สำคัญหลายในกายมี
นรชาติวางวาย มลายสิ้นทั้งอินทรีย์
สถิตทั่วแต่ชั่วดี ประดับไว้ในโลกา”
บทกลอนที่ยกมานี้มีชื่อว่า พฤษภกาสร เป็นบทกลอนที่สอนใจให้มนุษย์ทำความดี แต่งโดยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ซึ่งทรงนิพนธ์ไว้ในวรรณคดีเรื่อง “กฤษณาสอนน้องคำฉันท์”
ความหมายของบทกลอนโดยรวมก็คือ เมื่อวัว ควาย ช้างตายไป ยังเหลือเขา งา เป็นสิ่งเตือนใจว่าสัตว์เหล่านั้นเคยมีชีวิตอยู่ แต่เมื่อคนเราตายไป ร่างกายก็สูญสลายหมดสิ้น เหลือไว้เพียงแต่ความดีหรือความชั่วที่ทำไว้ ซึ่งจะเป็นสิ่งที่ทำให้คนจดจำ
มาดูความหมายของแต่ละวรรคกันนะครับ
- พฤษภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง: พฤษภ (วัว) กาสร (ควาย) กุญชร (ช้าง) เมื่อตายไปแล้ว
- โททนต์เสน่งคง สำคัญหลายในกายมี: โททนต์ (ฟันทั้งสอง) เสน่ง (เขา) ยังคงเหลืออยู่เป็นสิ่งสำคัญในกาย
- นรชาติวางวาย มลายสิ้นทั้งอินทรีย์: นรชาติ (มนุษย์) วางวาย (ตาย) มลายสิ้น (สูญสิ้น) ทั้งอินทรีย์ (ร่างกาย)
- สถิตทั่วแต่ชั่วดี ประดับไว้ในโลกา: สิ่งที่คงอยู่ทั่วไปมีเพียงแต่ความชั่วความดี ที่ประดับไว้ในโลก
สรุปใจความสำคัญ บทกลอนนี้ต้องการสอนให้เรารู้ว่า ชีวิตคนเรามีความไม่เที่ยงแท้ ตายไปก็เอาอะไรไปไม่ได้ นอกจากความดี ดังนั้น เราควรหมั่นทำความดี ละเว้นความชั่ว เพื่อชื่อเสียงและเกียรติคุณของตนเอง
